Bilgi Teknolojisi ve Türkiye
Bilgi Teknolojisi ve Türkiye
Ülkemizde de son yıllarda bilgi teknolojisi konusuna önem verilmektedir. Dünya Bankası'nın 1993 yılında ülkemiz için hazırladığı bir çalışmada bilgi teknolojisi (enformatik) alanında yapılacak iyi düşünülmüş yatırımların verimliliği ve uluslararası düzeyde rekabet edebilme şansımızı artıracağı vurgulanmaktadır ("Turkey", 1993; Erkan, 1993). Devlet Planlama Teşkilatı'nın (DPT) kalkınma ve icra planlarında ve TÜBİTAK'ın uzun vadeli araştırma politikaları ile ilgili belgelerinde bu konulardan söz edilmektedir. Yukarıda değinilen Türkiye Ulusal Enformasyon Ana Planı (TUENA) çalışmaları sırasında, Türkiye'de 2010 yılında isteyen herkesin ulusal bilgi alt yapısına erişebilmesinin toplam maliyeti 35 milyar dolar olarak hesaplanmıştır ("Altyapı", 1998: 134). Bu miktarın 14 milyar dolarının alt yapı için, 21 milyar dolarının da bilgisayar, web TV gibi uç birimler için harcanması öngörülmektedir ("Bilgi Toplumunda Türkiye", 1998). Ancak ulusal bilgi alt yapısı kurulması için gerekli parasal kaynaklar üzerinde henüz herhangi bir çalışma bildiğimiz kadarıyla yapılmamıştır. Sözü edilen 35 milyar dolarlık yatırımın hangi kaynaklardan ve nasıl bir harcama planı çerçevesinde gerçekleştirileceği açık değildir. Birkaç yıl önce konferans vermek üzere ülkemizi ziyaret eden Massachusetts Teknoloji Enstitüsündeki (MIT) Media Lab'in kurucusu, Being Digital (Vintage Books, 1995) adlı kitabın yazarı ve medya teknolojisi profesörü Nicholas Negroponte, kendisiyle yapılan bir görüşmede Türk Telekomünikasyon (TT) A.Ş.'nin özelleştirilmesinden elde edilecek gelirin bir kısmının ulusal bilgi alt yapısının kurulmasına ayrılmasını önermişti. Negroponte'nin önerisi ilgili çevrelerde tartışılmadığı gibi, TT'nin özelleştirilmesinde de henüz bir mesafe katedilememiştir.
TUENA'nın ulusal bilgi alt yapısı çerçevesinde yaptığı maliyetle ilgili çalışmalar olmasına karşın, Devlet, ekonomik kalkınma ve toplumsal gelişmede "bilgi"nin önemini kanımızca henüz yeterince algılayamamıştır. Bunun son örneğini 14 Ağustos 1999 tarihli Resmî Gazete'de yayımlanan ve "2001 -2005 yıllarını kapsayacak VIII. Beş Yıllık Kalkınma Planı" çalışmaları için oluşturulan özel ihtisas komisyonlarının yapısında görmekteyiz. Üretim, eğitim, sağlık, araştırma, hükûmet etme gibi hemen hemen bütün alanların temel girdisi "bilgi" olmasına ve bilgi hizmetleri ile bilgi teknolojisi bu alanları "enlemesine" kesmesine karşın, bilgi teknolojisi ve bilgi hizmetleri bütüncül bir yaklaşımla ele alınarak 8. Beş Yıllık Kalkınma Planının merkezine oturtulamamıştır. Bir başka deyişle, her sektör için bilgi teknolojisinin rolü ayrı ayrı ele alınacak gibi görünmektedir. Örneğin, "bilişim teknolojileri ve hizmetlerinin Türkiye'nin gelişme ve tanıtım stratejilerinde kullanımı" bir ihtisas komisyonu çerçevesinde ele alınırken, okul öncesi eğitim, ilk, orta ve yüksek öğretim de dahil genelde eğitimde bilgi teknolojilerinin kullanımıyla ilgili bir özel ihtisas komisyonu bulunmamaktadır. "Bilgi ekonomisi" konulu bir özel ihtisas komisyonu olmasına karşın, yukarıda söz ettiğimiz ve ana plan çalışması bitirilmiş olan ulusal bilgi alt yapısını kurmaya yönelik herhangi bir özel ihtisas komisyonu göze çarpmamaktadır.